Elektronik ticaretin, internet üzerinden yapılan ticaretle birlikte, her türlü destek ve tarafların her türlü iletişimini de kapsaması sebebiyle birçok alanda değişik etkilerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Elektronik ticaret farklı şekilde sınıflandırılmakla birlikte bunlardan en yaygın olanı taraflarına göre sınıflandırılmasıdır.
İşletmeden Tüketiciye Elektronik Ticaret (B2C)
Elektronik Ticaretin türleri bir tarafın işletme diğer tarafın tüketici olduğu elektronik ticaret şeklidir. İşletmeler ürün ve hizmet sunarken, tüketici ise sunulan ürün ve hizmetten yararlanmak isteyen müşterilerdir. Bu ticaret şeklinde internet siteleri aracılığı ile işletmeler tüketici ile doğrudan iletişim kurabilmekte, hızlı ve kesintisiz hizmet verebilmektedir. Bu şekilde işletme açısından; hızlı ve kesintisiz hizmet sağlanmakla birlikte uluslararası pazarlara açılmak daha ucuz maliyetlerle gerçekleştirilebilir.
İşletmeden tüketiciye elektronik ticarette amaç; tüketiciye malların satış ve hizmetinin yapılmasıdır. İnternet üzerinden tüketiciye satış yapan birçok şirket olması sebebiyle artık en kolay yoldan ödeme yapılabilen, malı en çabuk tüketiciye teslim edebilen şirketler elektronik ticarette ön plana çıkan, daha çok alış veriş yapılan internet siteleri olmaya başlamıştır. İnternet üzerinden alış veriş yapılan siteler sağladığı kolaylıklar sebebiyle ülkemizde de gün geçtikçe daha çok tercih edilmeye başlanmıştır. Günümüzde evden yemeğe kadar her şey internet üzerinden alınabilmektedir. Türkiye’de elektronik ticarette en çok tercih edilen siteler arasında süpermarketlerin ve karma alış veriş sitelerinin öne çıktığı görülmektedir.
Tüketiciden Tüketiciye Elektronik Ticaret (C2C)
Tüketiciden tüketiciye elektronik ticarette, tüketiciler bu amaçla hazırlanmış internet siteleri aracılığıyla birbirleri ile alış veriş yapma imkânına sahip olurlar. Bu elektronik ticaret şeklinde tüketici elindeki ürünün fotoğraflarını ve kendi iletişim bilgilerini bu elektronik pazarlara yükleyip ürününün bir diğer tüketici tarafından satın alınmasını bekler. Son yıllarda ülkemizde hızlıca yaygınlaşan tüketicilerin birbirlerinden alış veriş yaptıkları internet sitelerinde, teknolojik eşyadan eve kadar akla gelebilecek her şey satılmaktadır.
İşletmeden Kamuya Elektronik Ticaret (B2G)
Şirketler ile kamu kurumlarının internet üzerinden bilgi alışverişi ve işlem yapmasını belirten bu elektronik ticaret şekli henüz çok yaygın olmasa da yakın gelecekte işlemlerin işletmeler ve kamu arasındaki işlemlerin tamamının internet ortamından yapılması amaçlanmaktadır. İnternet ortamında işletmeler ile kamu arasında yapılabilecek; vergilendirme, sosyal güvenlik hizmetleri, elektronik imza, elektronik gümrükleme, sigortacılık, kamu ihalelerine elektronik ortamda ulaşabilme ve teklif sunma benzeri birçok işlem örnek olarak verilebilir.
Tüketiciden Kamuya Elektronik Ticaret (C2G)
Kamunun verdiği hizmetin internet üzerinden yapılmasını ifade eden tüketiciden kamuya elektronik ticaret Batı Avrupa ve Amerika’da yaygın olarak kullanıldığı gibi ülkemizde de sağladığı kolaylıklar sebebiyle tercih konusu olmaya başlamıştır. Bugün Türkiye’de e-devlet uygulaması üzerinden yapılabilecek işlemler çok fazla olduğu gibi bunlara örnek olarak; birçok alanda sorgulama, şikayet, bilgi edinme, pasaport, araç ve vergi ile ilgili birçok işlem, vatandaşlık işlemleri, SGK işlemleri gösterilebilir.
Şirketler Arası Elektronik Ticaret (B2B)
B2B, birçok ticari alıcı ve ticari satıcı firmanın elektronik ortamda bir araya gelip alım satım işlemlerini gerçekleştirdikleri ticaret şeklini ifade etmektedir. B2B’nin temelinde; şirketlerin internet üzerinden birbirlerine mal satması yatar.
B2B’nin kullanılması; bilgi ve belgenin sanal ortamda web siteleri üzerinden karşılıklı olarak akışının sağlanması yoluyla yapılmaktadır. B2B ile bir mal veya hizmetin siparişi, satışı, sigortası, nakliyatı, faturası, ödemesi ve satış sonrası hizmetleri gibi ticaretin bütün faaliyetleri yapılır. Ayrıca, şirketler arası ortak ar-ge, projelendirme, ürün tasarımı, mühendislik hizmetleri ile ürün dağıtım ve teslimat işlemleri de bu kapsamda yapılmaktadır. Şirketler arası ilişkiler olabileceği gibi firma içi ilişkilerde de, örneğin şirket, dağıtıcı, tedarikçiler de bu kapsamda yer alabilmektedir.
B2B, elektronik ortamda yürütülen işlerin dünya çapında en çok benimsenmiş bölümüdür. Bu ticaret şekli; şirketler arası ticaret olarak ifade edilmiş olup şirketlerin kendi internet siteleri veya sektörel portallar vasıtasıyla yürütülmektedir. B2B, kurumların kendi alanlarında daha güçlü olmalarını sağlamakla beraber özellikle kriz zamanlarında yeni pazarlar ve kendi pazarlarında yeni müşterilere ulaşma imkânı da sunmaktadır.
KAYNAKÇA:
Mehmet Akif Çakırer, Elektronik Ticaret, Ekin Yayınları
Mehmet Melemen, Uygulamalı Uluslararası Ticaret İşlemleri, Türkmen Kitapevi
M. Nusret Sarısakal / M. Ali Aydın, E-Ticaretin Yeni Yüzü ve Mobil Ticaret, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi